Ο Θάνατος του Ιερού Ελαφιού
The Killing of a Sacred Deer
Αγγλο-ιρλανδική ταινία, σκηνοθεσία Γιώργος Λάνθιμος με τους: Κόλιν Φάρελ, Νικόλ Κίντμαν, Μπάρι Κέγκαν, Ράφι Κάσιντι
Βραβείο Σεναρίου Φεστιβάλ Καννών 2017
Ο Στίβεν είναι ένας διαπρεπής καρδιοχειρουργός, παντρεμένος με την Άννα,
μια καταξιωμένη οφθαλμίατρο. Είναι ευκατάστατοι και ζουν ευτυχισμένοι
με τα δύο τους παιδιά, τη δεκατετράχρονη Κιμ και τον δωδεκάχρονο Μπομπ. O
Στίβεν έχει αναπτύξει φιλική σχέση με τον Μάρτιν, ένα δεκαεξάχρονο
αγόρι, ορφανό από πατέρα, το οποίο μοιάζει να έχει υπό την προστασία
του. Τα πράγματα παίρνουν ολέθρια τροπή όταν ο γιατρός συστήνει τον
Μάρτιν στην οικογένεια του, αναστατώνοντας τον κόσμο τους, ενώ ο ίδιος
καλείται να επιλέξει ανάμεσα σε μια ασύλληπτη θυσία και τον κίνδυνο να
χάσει τα πάντα.
Δύο χρόνια μετά τον Αστακό, ο Γιώργος Λάνθιμος συνεργάζεται
-παραδοσιακά- στο σενάριο με τον Ευθύμη Φιλίππου και σκηνοθετεί το
Θάνατο του Ιερού Ελαφιού με τους Colin Farrell, Nicole Kidman, Barry
Keoghan (’71), Raffey Cassidy (Tomorrowland), Sunny Suljic (The
Unspoken), Bill Camp (12 Years a Slave) και την Alicia Silverstone
(Clueless). Η ταινία ήταν υποψήφια για τον Χρυσό Φοίνικα στο φετινό
φεστιβάλ Καννών και έφυγε με το βραβείο Σεναρίου.
Χτίζοντας ένα ιδιόμορφο ψυχολογικό θρίλερ, οι δημιουργοί επιστρέφουν
σε ένα κλειστοφοβικό οικογενειακό περιβάλλον, πιο σκληροπυρηνικό από τον
Κυνόδοντα που τους έβαλε στον παγκόσμιο χάρτη, και επικαλούνται ήδη από
τον τίτλο μια σχέση με τον αρχαίο μύθο της Ιφιγένειας και τον
χειροπιαστό τρόμο που κλιμακώνεται σε θυσία. Οι διάλογοι είναι
απολαυστικοί, διαβολικά και παγερά αστείοι, συνεπείς στο -δυσανάλογα των
τραγικών περιστάσεων ανέκφραστο- ύφος της σεναριακής ομάδας. Ο
σκηνοθέτης ενορχηστρώνει μεγαλειώδεις και στυλιζαρισμένες λήψεις και οι
διάσημοι πρωταγωνιστές συμμορφώνονται απόλυτα στο αλλόκοτο, παγερό και
βασανιστικό κλίμα της ταινίας. Ο Θάνατος του Ιερού Ελαφιού διακατέχεται
από μια ξεκάθαρα ανίερη διάθεση και για αυτό προσφέρει μία μοναδική
κινηματογραφική εμπειρία, με διεστραμμένα σπαρταριστές σκηνές που
απασχολούν κοινό και κριτικούς πολύ μετά την προβολή της ταινίας.
Αποσπάσματα από τη Συνέντευξη Τύπου στο 70ο Φεστιβάλ Καννών
Το Ιερό Ελάφι: Η αρχαιοελληνική έννοια της θυσίας
Γιώργος Λάνθιμος: Δεν έχω σαφή εικόνα για τη θυσία. Ήθελα να εξετάσω
κάποια θέματα. Τη δικαιοσύνη, την επιλογή, την ανθρώπινη φύση και
συμπεριφορά, τι συμβαίνει όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με διλήμματα.
Φυσικά, στην ελληνική μυθολογία και στη θρησκεία συναντάμε τα θέματα
αυτά. Δεν είναι δικές μου ιδέες, είναι πανανθρώπινες. Ο τίτλος προέκυψε
όταν αρχίσαμε να γράφουμε το σενάριο. Σκεφτόμασταν την ιστορία και
ανακαλύψαμε ότι έχει παραλληλισμούς με την τραγωδία του Ευριπίδη, την
Ιφιγένεια. Σκεφτήκαμε ότι θα έχει ενδιαφέρον να ανοίξουμε έναν διάλογο
με κάτι τόσο βαθιά ριζωμένο στην κουλτούρα μας, κάτι αιώνιο και υπαρκτό
από την αρχή του πολιτισμού.
Αναπάντητα ερωτήματα
Γιώργος Λάνθιμος: Καταλαβαίνω γιατί μπορεί κανείς να αναρωτιέται πώς ο
κεντρικός ήρωας, ένας γιατρός, ένας άνθρωπος της επιστήμης, θα ήθελε
μία λογική εξήγηση για αυτό που συμβαίνει. Αυτό όμως είναι και το
ερώτημα της ταινίας, αυτός ο σκοπός της: να ξεκινήσει ο ίδιος ο θεατής
αυτή την αναζήτηση. Δεν έχω τις απαντήσεις. Ποτέ δεν έχω τις απαντήσεις
για τις ταινίες μου.
Η εξερεύνηση των θεμάτων
Γιώργος Λάνθιμος: Όποιος δημιουργεί, εξερευνά θέματα. Δεν ξέρω αν
καταλήγω κάπου. Φτάνω σίγουρα στην επόμενη στάση, σε μία διαφορετική
περιοχή. Σαν ταξίδι. Φτάνεις κάποτε; Παραμένεις κάπου; Η εμπειρία
συσσωρεύεται. Σε αλλάζει σαν άνθρωπο, δεν ξέρω απαραίτητα με ποιο τρόπο.
Σε βοηθά να εξελιχθείς ή να σταθείς. Για τον καθένα είναι διαφορετικά.
Είναι κάτι που με παρακινεί να συνεχίσω. Οπότε φτάνω σε έναν προορισμό
και μετά ψάχνω τον επόμενο.
Η συνεργασία με τα παιδιά-ηθοποιούς
Γιώργος Λάνθιμος: Το υλικό είναι σκληρό, αλλά λειτουργεί
συσσωρευτικά. Στα επί μέρους κομμάτια του δεν είναι απαραίτητα τόσο
σκληρό. Δεν το προσεγγίσαμε μόνο με σοβαρότητα. Η Nicole διηγείται ότι
κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της έλεγα ότι πρόκειται για κωμωδία. Και
το πιστεύω αυτό. Βασικά, προσπαθήσαμε να το διασκεδάσουμε όσο
μπορούσαμε, γιατί δουλεύαμε σκληρά. Προσπαθήσαμε να το πάρουμε ελαφριά
και να το απολαύσουμε.
Nicole Kidman: Πράγματι, ο Γιώργος μου έλεγε συνέχεια ότι το ύφος
ήταν κωμικό. Πιστεύω ότι η Raffey (Cassidy)και ο Sunny (Suljic) ένιωσαν
πολύ προστατευμένοι. Ήταν έτοιμοι για όλα, είχαν πραγματική εμπλοκή και
ήταν ενθουσιασμένοι. Κάναμε πρόβες και περάσαμε πολύ χρόνο
μαζί.
Το στυλ κινηματογράφησης
Γιώργος Λάνθιμος: Πάντα προσπαθώ να βρω τον καλύτερο τρόπο να
μεταφέρω ένα σενάριο στο πανί, αφού το γράψουμε. Να κάνουμε την
κινηματογράφηση σε στενή σχέση με το υλικό. Ένιωσα ότι η ταινία έπρεπε
να είχε την αίσθηση ότι κάτι ξένο είναι παρόν. Οπότε η κάμερα είχε
περισσότερη κίνηση, ακολουθούσε τους χαρακτήρες, παραμόνευε, παρατηρούσε
από ψηλά. Αυτό αλλάζει, όσο κάνεις γύρισμα. Ξεκινάς με μία ιδέα και
έχεις τις πρακτικές δυσκολίες. Οπότε πρόκειται για συνδυασμό όλων αυτών.
Η επίδραση του σεναρίου
Nicole Kidman: Υπνωτίστηκα από το σενάριο. Η ταινία έχει αυτό το
χαρακτηριστικό. Εγκατέλειψα την προσπάθεια να το αναλύσω και, όπως λέει ο
Γιώργος, ξέχασα όλη την προετοιμασία και ήμουν απλώς παρούσα. Έχει έναν
μοναδικό τρόπο, ένα δικό του όραμα, και νομίζω ότι η δουλειά του
ηθοποιού ειδικά σε αυτές τις ταινίες είναι να βοηθήσει στην υλοποίηση
του. Πολλές φορές ο Γιώργος μας έδινε την οδηγία να μην κάνουμε τίποτα.
Είναι ενδιαφέρον γιατί είναι δύσκολο να το κάνει ένας ηθοποιός. Όταν
είδα την ταινία, του είπα ότι δεν έχω ξαναδεί κάτι τέτοιο. Είχα
υπνωτιστεί.
Raffey Cassidy: Έκανα οντισιόν πριν διαβάσω το σενάριο. Η ίδια η
οντισιόν ήταν παράξενη. Ο Γιώργος μου ζήτησε να κάνω περίεργα πράγματα
(λέει γελώντας). Μετά από αυτή την οντισιόν, ήθελα πολύ να πάρω αυτόν
τον ρόλο. Αφού διάβασα το σενάριο, ήθελα ακόμα περισσότερο να κάνω την
ταινία.
Τα παιδιά στην καρδιά αυτής της ιστορίας
Γιώργος Λάνθιμος: Δεν είχαμε εξ αρχής τα παιδιά στο μυαλό μας. Ήταν
απλώς μία οικογένεια με παιδιά. Προσπαθώ να μην είναι πολύ αναλυτικός
στην προσέγγιση μου. Δεν μου αρέσει να εξηγώ τι κάνουμε, γιατί το
ανακαλύπτω κι εγώ ο ίδιος. Υπάρχει μια ιστορία και ένα σενάριο. Μετά
έρχονται κι άλλοι άνθρωποι και συνεργαζόμαστε. Ο καθένας με την
προσωπικότητα του φέρνει κάτι διαφορετικό. Δουλεύω πιο πολύ με τις
κινήσεις των παιδιών, με παιχνίδια και έναν ανάλαφρο τρόπο που μπορεί να
μην έχει προφανή σχέση με την πραγματική κατάσταση. Οπότε προσεγγίζουμε
την κατάσταση με το υποσυνείδητο, γυρίζουμε τις σκηνές και είμαστε
παρόντες. Δεν παίρνουμε τον εαυτό μας πολύ στα σοβαρά. Δεν έχουμε
συνεχώς στο μυαλό μας τι σημαίνει αυτό που κάνουμε ή τι σκεφτόμαστε.
Από το σενάριο, στο γύρισμα και στο μοντάζ
Γιώργος Λάνθιμος: Ξεκινάμε πάντα από το σενάριο και ο χρόνος που
διαθέτουμε με τον Ευθύμη (Φιλίππου) είναι πολύ σημαντικός. Προσπαθώ να
μη σκέφτομαι τίποτα άλλο εκτός από το υλικό και την ιστορία. Δεν ξέρω
πού θα γίνει η ταινία ή ποιος θα παίξει. Θέλω να νιώθω σίγουρος ότι
έχουμε ένα σενάριο που λειτουργεί. Μετά μας απασχολεί το πού
διαδραματίζεται. Συνήθως οι ιστορίες μας θα μπορούσαν να συμβούν
οπουδήποτε, γεγονός απελευθερωτικό. Το casting είναι πολύ σημαντικό για
μένα. Είμαι πολύ τυχερός που είχα ηθοποιούς όπως τη Nicole και τον Colin
που έχουν συνεργαστεί μαζί μου ή ξέρουν τη δουλειά μου, που είναι
έτοιμοι να κάνουν τέτοιες ταινίες. Το casting για τους μικρότερους
ηθοποιούς ήταν χρονοβόρο. Είδαμε πολλά παιδιά από την Αμερική, την
Αγγλία και την Αυστραλία. Δεν τους υποβάλλω σε μία δοκιμασία που έχω
προσχεδιάσω, αλλά προσπαθώ να εκμαιεύσω ό,τι μπορώ από αυτούς. Έτσι το
υλικό γίνεται πιο πλούσιο, γιατί βλέπουμε κάτι που δεν είχαμε φανταστεί.
Μετά τις πρόβες αλλά και στο γύρισμα, πολλά καινούρια στοιχεία
αναδεικνύονται, τα οποία είναι ευπρόσδεκτα. Μπορεί να είναι τύχη ή
μοίρα. Προσπαθώ να μην ασκώ έλεγχο στον καιρό, στην τοποθεσία, στην
ατμόσφαιρα. Προφανώς κάποια πρέπει να τα ελέγξεις. Παρ΄ όλο που όλα τα
έχουμε σκεφτεί από πριν, τελικά τα πράγματα αλλάζουν ακόμα και στο
μοντάζ, στη μείξη του ήχου. Είναι μια διαρκής ανακάλυψη καινούριων
πραγμάτων, που πλουτίζουν το τελικό αποτέλεσμα.
Επαγγελματίες και ερασιτέχνες ηθοποιοί – μοναδικές ερμηνείες
Γιώργος Λάνθιμος: Δουλεύω με όλους με τον ίδιο τρόπο. Αποφεύγω να δίνω σαφείς οδηγίες.
Nicole Kidman: Όταν του έκανα ερωτήσεις, έκανε απλώς νοήματα. Αυτό
είναι απελευθερωτικό. Σε απαλλάσσει από την αγωνία να είσαι ευχάριστος.
Είναι πολύ ωραίο να δουλεύεις έτσι. Είναι αλλόκοτο, ειδικά για μένα που
γιατί μόλις είχα τελειώσει από θεατρική παράσταση που είναι κάτι τελείως
διαφορετικό.
Ταινίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό
Θα ξαναέκανα γύρισμα στην Ελλάδα. Όπως είπα πριν, δεν ξεκινάμε από
κάπου συγκεκριμένα. Οι ταινίες μας μέχρι τώρα θα μπορούσαν να
διαδραματιστούν οπουδήποτε. Έχω κάνει γύρισμα σε διάφορα μέρη του
κόσμου. Η εμπειρία είναι πολύ διαφορετική. Ήμουν πολύ αρνητικός στο να
ξανακάνω γύρισμα στην Ελλάδα. Αλλά υπάρχει μια ελευθερία που ένιωσα όταν
έκανα ταινίες στην Ελλάδα, που δεν τη βρίσκεις εύκολα αλλού, γιατί όταν
μπαίνεις σε ένα πιο δομημένο περιβάλλον, προφανώς υπάρχουν περισσότεροι
κανόνες, προσδοκίες για το πώς γίνονται τα πράγματα. Αν υπήρχε λόγος να
γυριστεί μια ταινία στην Ελλάδα, θα το λάμβανα σοβαρά υπόψη μου.
Γιώργος Λάνθιμος: Η ιστορία δεν είναι απαραίτητα συμβολική. Είναι
αρκετά άμεση. Υπάρχει ενοχή, επιλογή, το ερώτημα της εκδίκησης.
Προσπαθούμε να κρατάμε απόσταση από σύμβολα. Είμαστε πιο άμεσοι.
Berry Keoghan: Δεν κρίνω τους χαρακτήρες. Τους υποδύομαι σαν ό,τι
κάνουν να είναι σωστό. Έτσι μπήκα στο ρόλο που αποδείχτηκε ένας από τους
πιο ανατριχιαστικούς ρόλους που έχω παίξει.
Colin Farrell: Το σενάριο έχει μια παράξενη λογική και αφήνεσαι στο
μυστήριο του. Εμπιστεύτηκα τον Γιώργο, την ικανότητα και το όραμα του.
Το συνολικό θέμα ήταν ζοφερό.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου